Türkiye, Güney Afrika’nın İsrail’e Karşı Soykırım Davasına Müdahil Olacak
Güney Afrika Cumhuriyeti, 29 Aralık 2023 tarihinde İsrail’e karşı Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) bir soykırım davası açtı. Diplomatic kaynaklardan edinilen bilgilere göre, bu dava, Soykırım Sözleşmesi’nin çeşitli hükümlerinin yorumlanmasını içeriyor. Türkiye, bu sözleşmeye taraf olarak davaya müdahillik beyanında bulunma hakkına sahip.
Türkiye’nin müdahillik süreciyle ilgili olarak hukuki detaylar ve sorular gündeme geldi. İşte konuya dair 5 önemli soru ve yanıtları:
-
Müdahilliğin Dayanağı Nedir?
Türkiye, Uluslararası Adalet Divanı’nın Statüsü’nün 63. maddesine dayanarak müdahillik talebinde bulunuyor. Bu maddeye göre, uyuşmazlığın taraflarından başka devletler de sözleşmenin yorumlanmasına müdahil olma hakkına sahiptir. -
Hukuki Süreç Nasıl İlerleyecek?
UAD, Türkiye’nin müdahillik başvurusunu Güney Afrika ve İsrail’e bildirerek, iki tarafın yazılı gözlemlerini isteyecek. Divan, daha sonra davanın kabul edilebilirliğine ilişkin kararını verecek. -
Diğer Ülkeler Müdahil Olabilir mi?
UAD’de Güney Afrika’nın başvurusu hakkında Nikaragua, Kolombiya, Libya, Meksika, Filistin ve İspanya’nın müdahillik talepleri dikkat çekti. Ancak Divan, bu başvurularla ilgili henüz bir karar vermedi. -
Müdahillik Mekanizması Daha Önce Uygulandı mı?
UAD, aynı mahkeme statüsünü baz alan müesseseleri daha önce de uyguladı. Örneğin, Ukrayna ve Rusya arasındaki davada 32 ülkenin müdahillik talepleri kabul edilmiştir. Ayrıca, Gambiya ve Myanmar arasındaki davada da 7 ülkenin talepleri uygun bulunmuştu. - Dava Süreci Ne Zaman Sonuçlanabilir?
UAD’deki süreçlerin zamanlaması hakkında kesin bir öngörüde bulunmak güç. Güney Afrika’nın başvurusuyla başlayan süreçte, İsrail’in karşı görüşünü sunması için son tarih 28 Temmuz 2025 olarak belirlendi. Önceki içtihatlar dikkate alındığında davanın 4 ila 5 yıl sürmesi bekleniyor.
Güney Afrika, 29 Aralık’ta yaptığı başvuruda, İsrail’in 1948 tarihli Birleşmiş Milletler Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ni ihlal ettiğini öne sürdü. Soykırım Sözleşmesi’ndeki yükümlülüklerin yerine getirilmesi için UAD’den ihtiyati tedbirler talep eden Güney Afrika, mahkemenin 26 Ocak’ta aldığı kararlar çerçevesinde, İsrail’in Gazze’deki durumla ilgili ihlalleri durdurmasını istedi.
Türkiye, bu sürecin başlangıcında Güney Afrika’nın kararlılığını destekleyerek Uluslararası Adalet Divanı’na müdahil olma niyetinde bulunduğunu açıkladı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye’nin 7 Ağustos’ta Lahey’de dosya sunarak davaya müdahil olacağını kesinleştirdi.