Haka dansı nedir? Haka’yı kim dans ediyor? Haka dansının tarihi…

Çanakkale Kara savaşlarının 109’uncu yılında Türkiye’ye geliyor Yeni ZelandalılarAtalarını çeşitli etkinliklerle andı. Çanakkale Eceabat Conkbayırı’nda düzenlenen anma törenlerinde Yeni Zelanda askerlerinin “haka” dansı gündeme geldi. Peki Haka dansı nedir? Haka’yı kim dans ediyor? Haka dansının tarihi…

HAKA DANSI NEDİR?

Haka dansı aynı zamanda “savaş dansı” olarak da bilinir. Yeni Zelanda’da 140 yıllık bir savaş dansı olup, ülkenin dünyada bilinen en önemli kültürel sembollerinden biridir. Bu dans bir zamanlar savaşçıların güçlerini göstermek ve karşı tarafı korkutmak için savaşlardan önce yapılırdı. Efsaneye göre 1800’lü yıllarda Yeni Zelanda’nın Maori kabilesinin savaş şefi Te Rauparaha, rakip kabilelerden savaşçıların onu öldürmeye geldiğini öğrenince kaçmaya başladı. Bir deliğe saklandı. Çukurun tepesinde vücudu kıllarla kaplı bir savaşçı liderin kendisini beklediğini gördü. Ancak bu kişi onu öldürmek yerine serbest bırakınca Rauparaha çukurdan çıkarak bugüne kadar değişmeden kalan Haka dansının sözleriyle dans etmeye başladı. Aynı zamanda bu dansla kendisini öldürmek isteyen savaşçılardan intikam almaya yemin etmişti. Şarkı, “saçlı adam”ın yani merhametli düşmanın bir kez daha gün ışığını sunmasıyla ve Te Rauparaha’nın çukurun derinliklerinden adım adım yükselip güneşle buluşmasıyla bitiyor. Rauparaha daha sonra bu dansı tüm Māori’ye öğretti ve kabilenin üyeleri, düşmanlarını herhangi bir çatışmaya girmeden önce korkutmak için Haka yapmaya başladı.

Haka dansında dansçılar gözlerinin beyazlarını göstererek, ellerini vücutlarına ve ayaklarını yere vurarak dans ederler. Haka’nın düşmanı caydırmak için haykırışları ve tehditkar savaş figürleri, ölümden kurtuluşun öyküsünü anlatıyor.

Ancak bu ilkel Maori dansı uzun zamandır ada sınırlarını aşmıştır. 200 yıl önce ilkel Maori savaşçılarını cesaretlendiren dans, şimdi sporcuların bedenlerinde hayat buluyor. Bu dans, basketbol ve futbolun yanı sıra özellikle ragbi ve Amerikan futbolu gibi zorlu takım sporlarında renkli bir gösteri ve motive edici olarak kullanılıyor. Haka dansı yapan sporcular ısındıklarını, eğlendiklerini ve maça çok motive olduklarını söylüyor. Ancak ani el ve kol hareketleri, tehditkar çığlıklar atan ilkel figürlerin izleyicide gergin, hatta saldırgan bir etki bıraktığına inananlar da var.

HAKA DANS ŞARKISI

Ka arkadaşım, Ka arkadaşım! Ka orada, Ka orada! Ka arkadaşım, Ka arkadaşım! Ka orada, Ka orada! Tenei Te Tangata Puhuruhuru! Nana ve tiki mai whakawhiti te ra! Upane Upane! Upane Kaupane! Whiti Terra!

Türkiye’de;

Ölüm bu, ölüm! Hayat bu, hayat bu!

Ölüm bu, ölüm! Hayat bu, hayat bu!

İşte bu kıllı adamla,

Güneş yeniden doğdu!

Yan yana, yan yana durun!

Zirveye, zirveye çıkacağız.

Güneşin doğduğu yer!